Tot 1 januari 2020 gold als hoofdregel in de wet: geen arbeid, geen loon. Sinds 1 januari 2020 is de hoofdregel in de wet gewijzigd: geen arbeid, wel loon. Dit tenzij de werknemer de arbeid niet wil of kan verrichten en de oorzaak voor het niet (kunnen) verrichten van de arbeid in redelijkheid voor zijn rekening dient te komen. Eerst moest de werknemer aannemelijk maken dat het niet verrichten van de arbeid in de risicosfeer van de werkgever lag, nu is de situatie andersom: de werkgever moet aannemelijk maken dat het niet verrichten van de arbeid in de risicosfeer van de werknemer ligt. Is dat het geval als de werknemer wegens zijn vakantie in quarantaine moet en daardoor niet kan werken?
In wiens risicosfeer ligt de quarantaine?
Tot voor kort was de redenering dat een verandering van de situatie tijdens de vakantie van de werknemer, waardoor hij na terugkeer of tijdens de vakantie toch in quarantaine moet, niet in de risicosfeer van de werknemer ligt. Dat reisadviezen konden wijzigen was nieuw en daarom kon van de werknemer niet verwacht worden dat hij daar rekening mee hield. De vraag is of deze redenering nog wel logisch is. Dat coronamaatregelen en ook reisadviezen voortdurend worden aangepast is inmiddels een fenomeen dat bekend mag worden verondersteld. Van een werknemer mag daarom worden verwacht dat hij rekening houdt met de mogelijkheid dat een reisadvies en het daaraan gekoppelde advies m.b.t. quarantaine kan veranderen.
Geen recht op loon
De werknemer die er bewust voor kiest om op vakantie naar het buitenland, weet dat van hem verwacht kan worden dat hij na terugkeer in quarantaine gaat – ook als dat bij zijn vertrek nog niet het geval is. Tenzij hij thuis kan werken, betekent quarantaine dat hij zijn arbeid niet kan verrichten. Ook kan quarantaine in het land van verblijf verplicht worden, waardoor de terugkeer vertraging kan oplopen en tijdige werkhervatting niet mogelijk is. Omdat de werknemer op voorhand weet dat dit risico bestaat, kan gesteld worden dat de oorzaak dat hij zijn arbeid niet verricht in zijn risicosfeer ligt. Dit betekent dan dat hij tijdens de periode van quarantaine geen recht op loon heeft als hij zijn arbeid niet kan verrichten. Werkgever en werknemer kunnen wel met elkaar in gesprek gaan om afspraken te maken over bijvoorbeeld het opnemen van verlofuren/vakantiedagen, voor de duur van de quarantaine of de verlate terugkeer.
Thuiswerken
Sommige werkgevers vinden het niet billijk dat er bij quarantaine dan een verschil ontstaat tussen werknemers die hun werk wél vanuit huis kunnen verrichten, en werknemers die dat niet kunnen. Maar als je een werknemer die wel vanuit huis kan werken dit niet laat doen, kun je vervolgens moeilijk volhouden dat de reden dat hij zijn werk niet verricht, in zijn risicosfeer ligt.
Het wordt waarschijnlijk geacht, maar is op voorhand niet met zekerheid te zeggen, dat een rechter ook zal oordelen dat het niet kunnen werken wegens quarantaine, stopzetting van loon daadwerkelijk rechtvaardigt. De hoofdregel ‘geen arbeid, wel loon, tenzij de oorzaak in de risicosfeer van de werknemer’, geldt pas sinds 1 januari 2020 – en uitspraken van rechters die richting kunnen geven, zijn er nog niet.
Inhouding loon
Inhouding van loon is een zware sanctie en zal in voorkomende gevallen door de werknemer die het overkomt, waarschijnlijk worden aangevochten. Zeker in geval van quarantainemaatregelen is nu niet bekend hoe een rechter hier tegenaan kijkt. Daarom is het noodzakelijk om werknemers vooraf schriftelijk te wijzen op de consequenties die je als werkgever wilt verbinden aan het op vakantie gaan waarna de werknemer vervolgens in quarantaine moet en daardoor (of om andere redenen) zijn arbeid niet kan verrichten.
Vragen naar vakantiebestemming mag
Als werkgever mag je een werknemer vragen of hij naar een gebied met code oranje of rood is geweest. Je vraagt hem/haar niet om medische gegevens. Je hebt een gerechtvaardigd belang omdat je jouw (wettelijke) zorgplichten voor werknemers en/of klanten moet nakomen, ondanks het feit dat een bevestigend antwoord negatieve gevolgen zou kunnen hebben voor de werknemer. Het is daarom wel belangrijk het beleid op dit punt van tevoren bekend te maken.
Bron: Salaris Vanmorgen