Uit onderzoek van KPMG blijkt dat de grootste werkgevers niet eerder dan in 2022 een terugkeer naar ‘normaal’ verwachten. Slechts een kwart denkt dat de nieuwe werkwijze ‘voor altijd’ is en 30 procent wil een combinatie van thuis en op kantoor werken. Veel CEO’s zien vaccinatie ook als een absolute voorwaarde voor de terugkeer van werknemers naar kantoor, zo bleek in mei dit jaar uit onderzoek van KPMG Nederland.
Verplicht vaccineren?
Zo’n 90% van de werkgevers wil aan de werknemers vragen zich te melden wanneer ze zijn gevaccineerd. Hierdoor zijn zij in staat maatwerk maatregelen te nemen om hun personeel te beschermen. Tegelijk maakt 30 procent zich zorgen over de bereidheid van werknemers om zich wel of niet te laten vaccineren. Bijvoorbeeld wegens vragen over de veiligheid van sommige vaccins. Bijkomend probleem in Nederland is dat een werkgever niet mag vragen naar de gezondheid van zijn werknemers en gegevens over de gezondheid van de werknemer ook niet mag registreren. Het is ook juridisch absoluut uitgesloten werknemers te verplichten zich te laten vaccineren.
Mag werkgever vragen om vaccinatiebewijs?
Biedt het vragen naar een vaccinatiebewijs dan uitkomst? Nee, helaas. Hoewel de Coronacheck inmiddels een vaccinatiebewijs kan afgeven en het gele boekje ook vaak geaccepteerd wordt, mogen werkgever niet vragen naar gezondheidsinformatie van hun werknemers. Daar valt dus ook de vaccinatiestatus onder. Als de werkgever al over die informatie zou beschikken, mag hij die informatie bovendien niet registreren. Informatie over de gezondheid van de werknemer mag alleen door een bedrijfsarts worden opgevraagd en opgeslagen. Hij mag die informatie echter niet delen met de werkgever.
Hoe dan wel?
Een bedrijfsarts mag vragen naar vaccinaties en andere medische gegevens als daar een goede reden voor is. De werkgever kan dus, als het relevant is voor de functie, vragen aan de bedrijfsarts om te informeren naar de vaccinatiestatus. Deze informatie mag de bedrijfsarts niet delen met de werkgever. De bedrijfsarts kan wel adviseren om een werknemer op een andere plek te laten werken. Dat speelt bijvoorbeeld als een werknemer zich niet kan of wil laten vaccineren maar wel werkt op een plek met extra gezondheidsrisico’s, zoals in een zorginstelling. De bedrijfsarts kan ook een advies uitbrengen over aanvullende, persoonlijke beschermingsmiddelen om zo toch op de eigen werkplek te kunnen werken.
Verplicht testen op de werkvloer?
In de tijdelijke wet testbewijzen COVID-19 die in mei door de Tweede Kamer werd aangenomen, worden werknemers uitgezonderd van een testverplichting. Bezoekers en gasten kunnen wel verplicht worden. Het is dus niet mogelijk om alleen toegang te geven tot de werkplek met een negatieve test. Toch zijn werknemers organisaties bezorgd. Zijn zijn bang dat Nederland via een glijdende schaal in een testsamenleving komt. Zo zijn er inmiddels al meerdere werkgevers geweest die testen op de werkvloer introduceren. VCP-voorzitter Nic van Holstein: ‘Juridisch wordt er geschermd met het tijdelijke arbeidsomstandigheden besluit en het instructierecht, maar die zijn daar helemaal niet voor bedoeld.’ ‘De norm is simpelweg dat je werknemers daar niet toe kunt verplichten, onder meer omdat de lichamelijke integriteit te zwaar weegt en er sprake is van een afhankelijkheidsrelatie. Werkgevers moeten er met minder ingrijpende maatregelen voor zorgen dat hun werknemers niet besmet raken, zoals afstand houden en handen wassen.’ Testen op de werkvloer is dus altijd op vrijwillige basis en kan niet worden geëist of afgedwongen.
Hoe dan wel?
Werkgevers mogen hun werknemers aanbieden om zich (vrijwillig) op de werkplek te laten testen op het coronavirus. Een dergelijke testfaciliteit kan nodig zijn om aan de veiligheidseisen en de zorgplicht te voldoen. Dat betekent dat de mogelijkheid moet worden geboden, maar niet dat de werknemer er verplicht gebruik van moet maken. Het grondrecht op onaantastbaarheid van het lichaam verbiedt dit. Uitzonderingen op dit grondrecht zijn alleen mogelijk indien deze bij wet zijn geregeld. Zo’n uitzondering is bijvoorbeeld mogelijk als de volksgezondheid in het geding is. Het (nieuwe) kabinet moet hier dan een wetsvoorstel voor doen. Of zo’n voorstel door de Kamers komt is zeer de vraag. Ook mag de werkgever niet vragen naar de testuitslag. Ook dat is voorbehouden aan de bedrijfsarts.
Subsidie voor testen
Er was een financiële regeling voor werkgevers die hun werknemers zonder klachten coronatests willen aanbieden. Wanneer werkgevers preventief wilden testen was het advies om dit twee keer per week te doen. De regeling vergoedde zowel antigeensneltesten als testen voor begeleide zelfafname. Inmiddels zijn zelftesten bij de meeste drogisten te koop.
Preventief testen van mensen zonder klachten en zonder bekende blootstelling kan vroegtijdig besmettingen helpen opsporen en uitbraaksituaties voorkomen. Bovendien kunnen werkgevers hun werknemers een veiligere werkomgeving bieden door preventief te testen. Thuiswerken is en blijft de norm. De regeling is daarom uitsluitend gericht op werkgevers waarvan werknemers door de aard van hun werkzaamheden geen enkele mogelijkheid hebben om thuis te werken én zich – buiten eigen schuld om – in werksituaties bevinden waar 1,5 meter moeilijk te handhaven is. De werkgever moet daarom ook een verklaring hiervoor ondertekenen,
Niet verplicht naar werk met vaccinatie
Weet de werkgever dat de werknemer is gevaccineerd en eist hij om die reden dat er weer op kantoor wordt gewerkt? Dan mag de werknemer nog steeds weigeren. Werkgevers kunnen werknemers niet verplichten naar de werkplek te komen na de vaccinatie. Voorlopig adviseert de overheid nog steeds om thuis te werken, tenzij het niet anders kan. Bovendien is nog niet voldoende duidelijk of of een gevaccineerd persoon het coronavirus en/of de deltavariant ook niet meer kan verspreiden.
Bron: SalarisNet